چرا دیه زن نصف دیه مرد است؟

دیه صرفاً یک امر اقتصادی است که مربوط به تن است نه روح او، در حالی که ارزش انسان به روح اوست نه جسم او، و اگر غیر از این بود و ارزش انسان به جسم و تن او بود ،سیاهی و سفیدی و زیبایی یا زشتی در انسانیت انسان، تأثیر داشت، در حالیکه می دانیم معیار ارزش انسان به تقواست ( ان اکرمکم عندالله اتقاکم، حجرات/13) نه خصوصیات جسمانی او.

در اینکه دیه در اسلام ناظر به ارزش انسان نیست، می توان از چند بعد قضیه را بررسی نمود :

اول اینکه از نظر اسلام یک شخصیت خیلی ارزشمند ،که می تواند برای جامعه و اسلام فرد فوق العاده مفیدی باشد، با یک شخص معمولی که شاید هم از بعضی جهات برای جامعه خود ضرر هم بزند، دیه یکسان و مساوی دارد، در تعیین دیه هیچ گاه گفته نمی شود چون این شخص مقتول، یک پزشک یا مجتهد بوده است، دیه او چند برابر است و اگر انسانی  کم ارزش بود بگوید، دیه کمتری خواهد داشت.

مطلب بعدی اینکه، ما هیچ روایت و حدیثی نداریم که گفته باشد اگر شخصی زنی را بکشد، در جهان آخرت نصف کسی که مردی را کشته عذاب خواهد دید، همین امر دال بر این است که دیه ناظر به ارزش انسان ها نیست.

مطلب سوم اینکه، در هنگامی که قتل صورت می گیرد، باید دید که دیه را چه کسی می گیرد، چون شخص مقتول که چیزی جز کفن به همراه خود نمی برد و دیه به بازماندگان شخص مقتول تعلق می گیرد و چنانچه مقتول مرد باشد در غالب موارد، بازماندگان او زن و فرزندانش هستند و اکنون پدر، که چرخ اقتصادی خانواده را می گرداند، از بین رفته است ،حال باید دید مادر تحت این شرایط باید کودکان را سرپرستی کرده و تربیت کند، یا این که به دنبال راهی برای امرار معاش خانواده باشد. در اسلام، تربیت کودک امری است حیاتی و زن موجودی است ارزشمند و صاحب کرامت ،از طرف دیگر گداپروری در اسلام ممنوع است، بنابراین اسلام برای رفاه حال این زن و کودکان بازمانده مقدار دیه را دو برابر قرار داده است و حتی اگر مقتول، مردی مجرد هم باشد، باز کمک حالی برای والدین خود بوده است، هر چند که در اسلام اصل بر این است که جوانان آن هم نه در سن بالا، ازدواج کنند که غالب موارد ،وضعیت اولی که ذکر شد پیش خواهد آمد. حال اگر مقتول یک زن باشد، بازماندگان او شوهر و فرزندانش می باشند،ضرر اقتصادی چندانی به خانواده وارد نشده است و اگر سؤال شودچنانچه  زن مقتول، سرپرست خانواده بوده است چه ؟ که جواب این است که احکام اسلام کلی است و روی محور جزئیات دور نمی زند، به طور کلی و غالب، مردان سرپرست خانوارند نه زنان و طبق تمهیدانی که اسلام چیده است ،مردان ،تشویق به ازدواج با زنان بی شوهر و سرپرستی یتیمان آنها شده اند وبرای حل این مشکل اسلام، تمهیداتی دیگر نیز اندیشیده است ،خوب است به این نکته توجه کنیم، که ضربه حاصل از فقدان مادر یا پدر را با هیچ پولی نمی توان جبران نمود و حتی به این موضوع از طرف علما اذعان می شود، که ضربه عاطفی حاصل از فقدان مادر بسیار سنگین تر است.

نتیجه آنکه در اسلام ارزش انسانها به تقویت روح آنهاست نه به جسم آنها و مونث و مذکر بودن ،مربوط به جشم انسان هاست نه روح مجرد آنها و دیه یک امری مادی است مربوط به جسم انسانها و همانطور که بحث شد دیدیم در این جا نیز باز توجه بیشتر اسلام به زن و کودک است و به همین علت وقتی مقتولی مرد باشد برای رفاه حال همسر و فرزندانش دیه را دوبرابر قار داده است.